Od niepamiętnych czasów, ryby pełnią istotną rolę w diecie człowieka jako źródło wartościowego białka. Są one szczególnie popularnym elementem diety w krajach takich jak Japonia, Norwegia czy Hiszpania. Mimo że w Polsce coraz częściej dostrzega się korzyści płynące ze spożywania ryb i produktów z nich wytwarzanych, to jednak liczba konsumowanych porcji ciągle maleje.
Ryby są cennym źródłem białka pełnowartościowego, minerałów oraz witamin. Najważniejszym jednak składnikiem ryb są kwasy omega-3, które zaliczane są do grupy Niezbędnych Nienasyconych Kwasów Tłuszczowych (NNKT). Te specyficzne kwasy tłuszczowe muszą być dostarczone do organizmu człowieka za pośrednictwem diety, gdyż nie jest on w stanie sam ich wyprodukować. W organizmie człowieka z kwasu omega 3 alfa-linolenowego syntezowane są dalsze kwasy, takie jak kwas eikozapentaenowy (EPA), dokozapentaenowy, czy dokozaheksaenowy (DHA), które są prekursorami licznych hormonów tkankowych – eikozanoidów.
Eikozanoidy, mimo że występują w organizmie w niewielkich ilościach, pełnią niezwykle istotną rolę. Są one przekaźnikami informacji i mają działanie przeciwzakrzepowe oraz przeciwzapalne, ograniczają kancerogenezę, podtrzymują system immunologiczny, regulują aktywność hormonów i neuromediatorów oraz wpływają na ekspresję genów.
W chwili obecnej prowadzi się ponad 2000 badań naukowych dotyczących wpływu kwasów omega-3 na zdrowie człowieka. Wyniki tych badań jednoznacznie sugerują, że niedobór kwasów omega-3 jest związany ze szeregami dolegliwości takimi jak: zaburzenia emocjonalne, hormonalne, metaboliczne, zaburzenia układu odpornościowego, umysłowe, krążenia, skórne, układu nerwowego oraz zaburzeń trawienia i nowotworów.
Badania epidemiologiczne potwierdziły ścisły związek między spożywaniem diety bogatej w kwasy tłuszczowe omega-3 a niższym ryzykiem zachorowania na nowotwory. Eskimosi, mimo wysokotłuszczowej diety, rzadko zapadają na nowotwory dzięki dużej ilości kwasów omega-3 obecnych w ich diecie. Natomiast spożycie tłuszczu przez Japończyków, którzy przyjęli „dietę zachodnią” bogatą w kwasy omega-6, prowadzi do wzrostu zachorowań na nowotwory piersi, prostaty i okrężnicy.
Dla kobiet w ciąży niezwykle istotne jest dostarczenie odpowiedniej ilości kwasów omega-3, gdyż zapotrzebowanie na te kwasy wzrasta wraz z rozwojem płodu. Badania wykazały, że dzieci matek, które uzupełniały dietę kwasami omega-3 w czasie ciąży, charakteryzują się o 19% wyższym poziomem inteligencji od swoich rówieśników, a także wykazują niższy poziom agresji, trudności z zasypianiem oraz mniejszą frustrację i gniew.
Nowe doniesienia naukowe sugerują istnienie negatywnej korelacji między występowaniem ADHD (z ang. Attention Deficit Hyperactivity Disorder) a stężeniem kwasów DHA i EPA we krwi dzieci oraz dietą kobiet ciężarnych i karmiących. Wciąż jednak jest to hipoteza wymagająca dalszych badań. Istnieją przypuszczenia, że jednym z czynników powodujących depresję poporodową może być nagły spadek poziomu kwasów Omega 3 w organizmie matki, który jest wynikiem przekazywania tych kwasów do rozwijającego się płodu.
Wnioski z badań naukowych pokazują, że kwasy EPA i DHA są niezbędne do prawidłowego rozwoju mózgu i układu nerwowego niemowląt. Poziom tych kwasów w mleku matki zależy od jej diety. Największą ilość kwasów omega-3 dostarczają tłuste ryby (np. makrela, łosoś, dorsz, tuńczyk, śledź) oraz owoce morza. Najzdrowsze dla zdrowia sposoby przygotowywania dań z ryb to gotowanie, duszenie bez tłuszczu, a także pieczenie w folii lub grillowanie.